Τρέχων πολιτικός χάρτης των Βαλκανίων. Με πράσινο σημειώνονται οι παρούσες βαλκανικές χώρες και με γαλάζιο χρώμα όσες συνδέονται ιστορικά με τα Βαλκάνια (από την Wikipedia)
«H άποψη πως τα Βαλκάνια αποτελούν ασθένεια μάλλον παρά γεωγραφική οντότητα βασίζεται σε παρανόηση της Ιστορίας»
Jonathan Eyal – από T. Veremis Greece’s Balkan Enlargement
«Ολική αναστροφή των όρων σημαίνει λοιπόν ότι οι λαοί κατέχουν πλέον όχι πατρίδες, αλλά κυμαινόμενα μερίδια τηλεοπτικής παραίσθησης»
Από τη στήλη ΠΑΡΑΔΟΞΑ του Ευγένιου Αρανίτση στην Κυρ. Ελευθεροτυπία (9/3/08)
Από τη στήλη ΠΑΡΑΔΟΞΑ του Ευγένιου Αρανίτση στην Κυρ. Ελευθεροτυπία (9/3/08)
Ο Δ. Σολωμός, παρότρυνε τους άρτι σχηματίσαντες το ελληνικό έθνος, να θεωρούν εθνικό ότι είναι αληθές, ονειρευόμενος το νεοελληνικό κράτος να σχηματίζεται πάνω στη στιβαρή βάση της λογικής και της αλήθειας. Δυστυχώς το όνειρο του ποιητή «επτώχευσε» άμα τη εμφανίσει του κιόλας, δεδομένου πως για να σχηματισθεί το «εθνικό των Ελλήνων Κράτος» επιστρατεύτηκε μία σειρά μύθων, άμα και βιολογικών θεωριών, προκειμένου να εξασφαλίσει μία κοινή ρίζα, μία κοινή καταγωγή, ένα κοινό «πιστεύω» για τους νεοελευθερωθέντες.
Δεν διεκδικεί καμία πρωτοτυπία το νεοελληνικό κράτος σ’ αυτό το θέμα. Κοινός τόπος των βαλκανικών κρατών που προέκυψαν από τη διάλυση του μεγάλου ασθενούς είναι ο μύθος, ο κάθε εθνικός μύθος, που σαν αόρατη κλωστή δένειθ ετερογενείς πληθυσμούς και συγκροτεί «έθνη» πάνω στη γη των Βαλκανίων .
Όταν η Ιστορία ενός κράτους ξεκινά βασισμένη σε ένα ψέμα (κατα συνθήκην ή από σκοπού αγιασμένου), η εξέλιξη δεν μπορεί να είναι βέβαια ευοίωνη.
Ο αρθρογράφος της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας κάνει μία προβολή της εξέλιξης των πραγμάτων και φαίνεται να δικαιώνει την άποψη αυτή, λέγοντας πως «Πιο σωστό θα ήταν να λέγαμε ανάποδα, πως το έθνος θα πρέπει να θεωρεί αλήθές ότι είναι εθνικό, εν επιγνώσει του γεγονότος ότι το εθνικό δεν αντιπροσωπεύει πλέον τίποτα». Οροθετεί έτσι και την ολική αναστροφή των όρων, με ένα παράδειγμα που τουλάχιστον για τους Έλληνες κάτι σημαίνει.
Η έξαρση του εθνικισμού στα Βαλκάνια, όπως την περιγράφουν προσανατολισμένοι αναλυτές αλλά και υστερόβουλοι πολιτικοί και μητροπολίτες (ναι στην Ελλάδα, πολιτική παράγει και ο μητροπολίτης, με το ευτύχημα για τον τόπο πως είναι μόνο για εσωτερική κατανάλωση) όσον αφορά στα Βαλκάνια, τελικά είναι μονο το εμπόρευμα βιτρίνας. Της βιτρίνας που δεν αφήνει τον καταναλωτή να εξετάσει βαθύτερα το κατάστημα και να δει τα κουρέλια που κρύβονται στην πίσω αποθήκη του.
Τα Βαλκανικά έθνη συστάθηκαν πάνω σε μύθους που ανάγουν τους νεοέλληνες στους αρχαίους Έλληνες, τους Ρουμάνους στους Δάκες, τους Αλβανούς στους Ιλλύριους και δε θα αναφερθώ καν στους αρχαίους Μακεδόνες. Μύθοι είναι τα υλικά κατασκευής των πάλαι ποτέ Βαλκανικών κρατών. Μύθοι οι οποίοι βέβαια καταρρέουν μόλις εμφανίζονται οι νέοι μύθοι που θέλουν τον κατακερματισμό της περιοχής σε νέα υποσύνολα. Τα πιο πρόσφατα παραδείγματα, είναι βέβαια το Κόσσοβο και όσονουπω και ο βόρειος γείτονας μας, ο πρώην Γιουγκοσλάβος (κυκλοφορούν και νεοφορουμίτες, οπότε αποφεύγω τις ονομαστικές αναφορές – βαριέμαι να απαντάω)
Τα προϊόντα της πολυδιάσπασης αυτής, τι είναι τελικά; Γιατί τα προηγούμενα, τα κατασκευασμένα πάνω σε μύθους και ψευδοφυλετικές «αλήθειες» τουλάχιστον επέζησαν μερικά χρόνια. Με συνεκτικό υλικό τα διάφορα ιδεολογήματα κατάφεραν να επιβιώσουν από 60 έως 180 χρόνια. Τι είναι τα νέα μορφώματα; Ποιο είναι το συνδετήριο υλικό τους; Πόσο τελικά αναμένεται να επιβιώσουν;
Τα νέα κράτη (τουλάχιστον μέχρι να αναπτύξουν τα περί έθνους ολοκληρωμένα ιδεολογήματα τους) ξεπήδησαν μέσα από μία παραίσθηση καλά σκηνοθετημένη υπερατλαντικά. Μία απαραίσθηση, δικτυωμένη και αγκιστρωμένη τόσο καλά στην καθημερινή ενημέρωση του πληθυσμού, διαφορετικά για τον καθένα πληθυσμό βέβαια. Δεν μπορείς να οδηγήσεις τον ευδαίμονα νεοέλληνα σε εθνοκάθαρση, όσο τον πεινασμένο κοσσοβάρο. Από την άλλη δεν μπορείς να πείσεις τον μέσο Αλβανό, για τους μύθους πάνω στους οποίους επένδυσε τη ζωή του, όσο μπορέις να το εξηγήσεις στον μέσο Ρουμάνο.
Σκηνοθετήθηκε μία παράσταση στη μεγαλύτερη θεατρική σκηνή της γερασμένης Ευρώπης, με ποικιλία χαρακτήρων που ομαδοποιούνται ανάλογα με το πόσο «κοντά αισθάνονται» ο ένας στον άλλο. Όπως ακριβώς κοινωνικοποιούνται. Μία ευρύτερης κλίμακας εκδοχή ενός Βαλκανικού Big Brother, με σενάριο και σκηνοθεσία από τους μάστορες του είδους, υπερατλαντικούς συμμάχους.
Ακόμα και η καλύτερη παραίσθηση, έχει την ώρα λήξης της. Με έντονη καλλιέργεια του Βαλκανικού «μικρομεγαλισμού» (μεγάλη Ελλάδα, μεγάλη Αλβανία, μεγάλη Τουρκία κλπ) το μόνο που τελικά επιτυγχάνεται είναι η δημιουργία απλά και μόνο καινούργιων αγορών, αφού τώρα πέφτει και το γεωπολιτικό χρήμα, που θα μετατρέψει τους έως πριν «πατριώτες» σε ακόρεστους απάτριδες καταναλωτές.
Ένα τελευταίο (πολύ πετυχημένο) είναι το παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Ευ. Αρανίτσης για το Κυπριακό.
«...ας παραδεχτούμε πως αυτό το έλυσαν ήδη οι ξενοδόχοι. Και αν οι τουρίστες δεν το έχουν υποπτευθεί μέχρι σήμερα, συμβαίνει απλούστατα διότι τη λύση την αποτελούν αυτοί οι ίδιοι»
Δεν διεκδικεί καμία πρωτοτυπία το νεοελληνικό κράτος σ’ αυτό το θέμα. Κοινός τόπος των βαλκανικών κρατών που προέκυψαν από τη διάλυση του μεγάλου ασθενούς είναι ο μύθος, ο κάθε εθνικός μύθος, που σαν αόρατη κλωστή δένειθ ετερογενείς πληθυσμούς και συγκροτεί «έθνη» πάνω στη γη των Βαλκανίων .
Όταν η Ιστορία ενός κράτους ξεκινά βασισμένη σε ένα ψέμα (κατα συνθήκην ή από σκοπού αγιασμένου), η εξέλιξη δεν μπορεί να είναι βέβαια ευοίωνη.
Ο αρθρογράφος της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας κάνει μία προβολή της εξέλιξης των πραγμάτων και φαίνεται να δικαιώνει την άποψη αυτή, λέγοντας πως «Πιο σωστό θα ήταν να λέγαμε ανάποδα, πως το έθνος θα πρέπει να θεωρεί αλήθές ότι είναι εθνικό, εν επιγνώσει του γεγονότος ότι το εθνικό δεν αντιπροσωπεύει πλέον τίποτα». Οροθετεί έτσι και την ολική αναστροφή των όρων, με ένα παράδειγμα που τουλάχιστον για τους Έλληνες κάτι σημαίνει.
Η έξαρση του εθνικισμού στα Βαλκάνια, όπως την περιγράφουν προσανατολισμένοι αναλυτές αλλά και υστερόβουλοι πολιτικοί και μητροπολίτες (ναι στην Ελλάδα, πολιτική παράγει και ο μητροπολίτης, με το ευτύχημα για τον τόπο πως είναι μόνο για εσωτερική κατανάλωση) όσον αφορά στα Βαλκάνια, τελικά είναι μονο το εμπόρευμα βιτρίνας. Της βιτρίνας που δεν αφήνει τον καταναλωτή να εξετάσει βαθύτερα το κατάστημα και να δει τα κουρέλια που κρύβονται στην πίσω αποθήκη του.
Τα Βαλκανικά έθνη συστάθηκαν πάνω σε μύθους που ανάγουν τους νεοέλληνες στους αρχαίους Έλληνες, τους Ρουμάνους στους Δάκες, τους Αλβανούς στους Ιλλύριους και δε θα αναφερθώ καν στους αρχαίους Μακεδόνες. Μύθοι είναι τα υλικά κατασκευής των πάλαι ποτέ Βαλκανικών κρατών. Μύθοι οι οποίοι βέβαια καταρρέουν μόλις εμφανίζονται οι νέοι μύθοι που θέλουν τον κατακερματισμό της περιοχής σε νέα υποσύνολα. Τα πιο πρόσφατα παραδείγματα, είναι βέβαια το Κόσσοβο και όσονουπω και ο βόρειος γείτονας μας, ο πρώην Γιουγκοσλάβος (κυκλοφορούν και νεοφορουμίτες, οπότε αποφεύγω τις ονομαστικές αναφορές – βαριέμαι να απαντάω)
Τα προϊόντα της πολυδιάσπασης αυτής, τι είναι τελικά; Γιατί τα προηγούμενα, τα κατασκευασμένα πάνω σε μύθους και ψευδοφυλετικές «αλήθειες» τουλάχιστον επέζησαν μερικά χρόνια. Με συνεκτικό υλικό τα διάφορα ιδεολογήματα κατάφεραν να επιβιώσουν από 60 έως 180 χρόνια. Τι είναι τα νέα μορφώματα; Ποιο είναι το συνδετήριο υλικό τους; Πόσο τελικά αναμένεται να επιβιώσουν;
Τα νέα κράτη (τουλάχιστον μέχρι να αναπτύξουν τα περί έθνους ολοκληρωμένα ιδεολογήματα τους) ξεπήδησαν μέσα από μία παραίσθηση καλά σκηνοθετημένη υπερατλαντικά. Μία απαραίσθηση, δικτυωμένη και αγκιστρωμένη τόσο καλά στην καθημερινή ενημέρωση του πληθυσμού, διαφορετικά για τον καθένα πληθυσμό βέβαια. Δεν μπορείς να οδηγήσεις τον ευδαίμονα νεοέλληνα σε εθνοκάθαρση, όσο τον πεινασμένο κοσσοβάρο. Από την άλλη δεν μπορείς να πείσεις τον μέσο Αλβανό, για τους μύθους πάνω στους οποίους επένδυσε τη ζωή του, όσο μπορέις να το εξηγήσεις στον μέσο Ρουμάνο.
Σκηνοθετήθηκε μία παράσταση στη μεγαλύτερη θεατρική σκηνή της γερασμένης Ευρώπης, με ποικιλία χαρακτήρων που ομαδοποιούνται ανάλογα με το πόσο «κοντά αισθάνονται» ο ένας στον άλλο. Όπως ακριβώς κοινωνικοποιούνται. Μία ευρύτερης κλίμακας εκδοχή ενός Βαλκανικού Big Brother, με σενάριο και σκηνοθεσία από τους μάστορες του είδους, υπερατλαντικούς συμμάχους.
Ακόμα και η καλύτερη παραίσθηση, έχει την ώρα λήξης της. Με έντονη καλλιέργεια του Βαλκανικού «μικρομεγαλισμού» (μεγάλη Ελλάδα, μεγάλη Αλβανία, μεγάλη Τουρκία κλπ) το μόνο που τελικά επιτυγχάνεται είναι η δημιουργία απλά και μόνο καινούργιων αγορών, αφού τώρα πέφτει και το γεωπολιτικό χρήμα, που θα μετατρέψει τους έως πριν «πατριώτες» σε ακόρεστους απάτριδες καταναλωτές.
Ένα τελευταίο (πολύ πετυχημένο) είναι το παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Ευ. Αρανίτσης για το Κυπριακό.
«...ας παραδεχτούμε πως αυτό το έλυσαν ήδη οι ξενοδόχοι. Και αν οι τουρίστες δεν το έχουν υποπτευθεί μέχρι σήμερα, συμβαίνει απλούστατα διότι τη λύση την αποτελούν αυτοί οι ίδιοι»