Ένα σχόλιο για τις 10 θέσεις για τον φιλελευθερισμό, του Νίκου Δήμου που δημοσιεύτηκε στο έντυπο LIFO -07.07.2011.
Το κείμενο του Ν. Δήμου, δημοσιεύτηκε στο έντυπο LiFO στις αρχές Ιουλίου του 2011. Από τότε πήρε το δρόμο του και αναδημοσιεύτηκε, ουκ ολίγες φορές σε πολλά ιστολόγια και ιστότοπους. Αυτό φαίνεται και στο μικρό screenshot με τα πρώτα αποτελέσματα του Google.
Στην αρχή το θεωρήσαμε μία αντίδραση ενός φίλου, του κλασικού φιλελευθερισμού -που αν προσπαθούσε κανείς σήμερα να τον εντοπίσει ή να τον περιγράψει θα ισοδυναμούσε με αναπόληση συνταξιούχων στον καιρό που έδεναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα.
Αυτό που προκαλεί στο κείμενο είναι το ότι δεν λαμβάνει υπόψη ούτε ιστορικά, ούτε και σημερινά γεγονότα, τα οποία σύμφωνα με τον Δήμου, αποτελούν την διάψευση στην πράξη, των επαγγελιών του φιλελευθερισμού (και μη ξεχνάτε κύριε Δήμου πως και ο νεοφιλελευθερισμός, ασύδοτος φιλελευθερισμός είναι). Έτσι ενώ στην αρχή το κείμενο ούτε μας άγγιξε, ούτε και το θεωρήσαμε κάτι που να πρέπει να μας προβληματίσει, η εντατική του αναδημοσίευση μας αναίρεσε την αρχική αυτή άποψη. Έτσι είπαμε (μάλλον είπα πρέπει να γράψω αφού το δικό μου συλλογισμό ενοχλούσε) να γράψω επιγραμματικά (κατ' αντιστοιχία με το πρωτότυπο κείμενο) έναν μικρό αντίλογο για τις "10 θέσεις για τον φιλελευθερισμό". Έφτασε Σεπτέμβριος μέχρι να το αποφασίσω αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ. Χώρια που τον Αύγουστο, ακόμα και τον μνημονιακό, είναι σχεδόν αδύνατο να μαζέψει κανείς το μυαλό του.
Οι αφορισμοί του Ν. Δήμου, δίνονται αριθμημένοι κατά τη τάξη που τους τοποθετεί και ο ίδιος στο πρωτότυπο κείμενο και ακολουθεί μικρός και σχολιασμός - ερωτηματικά που εύλογα γεννιούνται από την Δογματική του "θεϊκού φιλελευθερισμού" του Ν. Δήμου.
1. Ο Φιλελευθερισμός είναι η πολιτική θεωρία που βάζει την ελευθερία πάνω από την ισότητα.
Μόνο που δε διευκρινίζεται αν η ελευθερία αυτή υπόκειται σε ηθικούς κανόνες ή είναι απλά ένας ευφημισμός για την ασυδοσία. Και βέβαια η Ιστορία έχει αποδείξει πως η ελευθερία δε συνεπάγεται και την ανάπτυξη κανόνων αυτορύθμισης (όπως λένε και τα ευαγγέλια του φιλελευθερισμού, παραδοσιακού ή καινούργιου, του τύπου της πολιτικής βάσης του μετακεϋνσιανισμού ή ακόμα χειρότερα του νεο-φιλελευθερισμού)
2. Η πείρα των τελευταίων αιώνων απέδειξε ότι όσα καθεστώτα έβαζαν πρώτη την ελευθερία πετύχαιναν και την καλύτερη ισότητα. Αντίθετα, αυτοί που επέβαλλαν την ισότητα, εκτός που έχαναν την ελευθερία, δεν κέρδιζαν ούτε την ισότητα (νομενκλατούρες).
Η γνωστή παροιμία με την καμήλα που απορούσε για το τι έπρεπε να διαλέξει την ανηφόρα ή την κατηφόρα. Ο ίσιος δρόμος δεν υπήρχε μέσα στο multiple choice test του καμηλιέρη. Όπως και εδώ δεν υπάρχει καμία αναφορά για την οικοδόμηση κοινοτήτων ή ενώσεων εργαζομένων με ανοικτή κοινωνική δράση και διαρκή έλεγχο της εξουσίας (της λαϊκής εξουσίας) που αποκλείει τις νομενκλατούρες. Ελεύθεροι να ελέγχουμε τους ίσους με εμάς.
Το μάθημα έγινε κατανοητό. Βιώθηκε από τον τρόπο που αναπτύχθηκαν νομενκλατούρες από τη γραφειοκρατική ανάπτυξη του Σοβιετικού μοντέλου. Η αλήθεια όμως για την ανάγκη αναγέννησης της λαϊκής εξουσίας και αυτοδιάθεσης είναι πραγματική. Και αυτή η πολιτική πρόταση είναι η μόνη που βασίζεται στην κοινωνία των ανθρώπων. Στην κοινωνία των εργαζομένων και δίνει σημασία στις πραγματικές ανάγκες τους. Η σοσιαλιστική πρόταση πρέπει να αναγεννηθεί και δεν υπάρχουν περιθώρια για λάθη. Μπροστά στην ελευθερία του να διαλέγεις τον αφέντη σου, που είναι η μοναδική ελευθερία που υπόσχεται ο φιλελευθερισμός, σε όποια μορφή και αν εξουσιάσει, είναι επιτακτική η αναγέννηση της σοσιαλιστικής πρότασης και αυτή τη φορά, δίχως λάθη.
3. Η επιδίωξη της ισότητας δεν καταπατούσε μόνο τα ανθρώπινα δικαιώματα – αλλά και την δημιουργική πρωτοβουλία. Στα καθεστώτα ισότητας επί δεκαετίες δεν εμφανίστηκαν σημαντικές νέες εφευρέσεις (π.χ. ένα νέο φάρμακο) ούτε αξιόλογο καλλιτεχνικό έργο. (Οι δημιουργοί ήταν είτε κρατικοί υπάλληλοι, είτε στα στρατόπεδα).
Το παράδειγμα της Σοβιετικής Ιατρικής αλλά και της Κουβανικής προόδου στην ιατρική ενώ γνώριζε έναν αποκλεισμό πρωτόγνωρο, μάλλον έρχονται να διαφωνήσουν με τον Δήμου. Επιπλέον στον κ. Δήμου έρχεται και μία απάντηση από παρελθούσα ρήση του Φιντέλ Κάστρο σε απάντηση του για την εξέλιξη της ιατρικής στην Κούβα.
"Εμείς δεν φτιάξαμε φάρμακα για τη φαλάκρα ή για το αδυνάτισμα"
Για να μην αναφέρουμε και την εξέλιξη της Σοβιετικής αεροδιαστημικής. Όσο για την Τέχνη, είπαμε. Ο άνθρωπος μαθαίνει από τα λάθη του και όταν έχει τις στιχει΄δεις ευαισθησίες δεν τα επαναλαμβάνει.
4. Τα καθεστώτα ισότητας απέτυχαν και στην οικονομία. Μη παράγοντας πλούτο, μοίραζαν φτώχεια. Εκτός κι αν άνοιγαν την αγορά (βλ. σημερινή Κίνα). Αλλά το μείγμα της Κίνας είναι απεχθές: δικτατορικό κράτος με ασύδοτο, άγριο καπιταλισμό. Θύματα: και η ισότητα και η ελευθερία…
Τι λογική υπέρβαση είναι αυτή; Η Κίνα από τον Ντεγκ Χσιάο Πίνγκ, έπαψε να είναι κομμουνιστική και κοινωνία ισότητας. Από το κομμουνιστικό παρελθόν της κράτησε μόνο την εμπειρία και τη γνώση της καταπίεσης. Γνώσει που ούτως ή άλλως δεν ήταν κομμουνιστικές επινοήσεις αλλά γνώσεις και τεχνικές που γεννήθηκαν και ωρίμασαν στο μακραίωνο μοναρχικό παρελθόν της χώρας.
Επιπλέον, ο πλούτος της Ρωσίας παρήχθη από τον Γέλτσιν και μετά; Αν ναι, τότε έχει δίκιο ο κ. Δήμου. Όμως τα ίδια τα γεγονότα τον διαψεύδουν και προδίδουν τη σκοπιμότητα του αφορισμού του. Επίσης ο πλούτος που υπήρχε αποθηκευμένος (γιατί δε μοιραζόταν) από το Σοβιετικό καθεστώς, όταν μοιράστηκε γέννησε τη Ρωσική ολιγαρχία αφήνοντας το λαό εξαθλιωμένο σε συνθήκες ρωσικού χειμώνα. Η μοιρασιά όμως έγινε με τον φιλελεύθερο τρόπο. Άντε και με τον νεοφιλελεύθερο. Ο φιλελευθερισμός, τίποτα δεν παρήγαγε στη Ρωσία. Απλά μοίρασε στους φίλους του την αποθηκευμένη παραγωγή του απελθόντα σοβιετικού κομμουνισμού.
5. Ο πολιτικός φιλελευθερισμός είναι αδελφός του ορθολογισμού και του διαφωτισμού – γεννήθηκαν μαζί και μοιράζονται την ίδια βασική αξία: την ελευθερία. Ο διαφωτισμός είναι ο φιλελευθερισμός στη σκέψη. Από εκεί γεννήθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλαδή ο νέος ανθρωπισμός.
Ο ουμανισμός όμως τι σχέση έχει με τον οικονομικό φιλελευθερισμό; Τι σχέση έχει με το σύστημα που σκλαβώνει και τη σκέψη και το σώμα γενεών ανθρώπων με μόνο σκοπό το κέρδος των ολίγων και τον πλουτισμό του "φιλελεύθερου" αφεντικού;
Γιατί ο κ. Δήμου δε συνδέει και τη γέννηση της Παρισινής Κομμούνας με τον φιλελευθερισμό; Ακόμα γιατί δεν αναφέρει πως ο φιλελευθερισμός γέννησε (έστω και από σπόντα) και τον ίδιο τον Ναπολέοντα ο οποίος τελικά ηττήθηκε από τον ίδιο τον πατέρα που είχε αρχίσει να παίρνει τη μορφή του οικονομικού ιμπεριαλισμού.
Και τέλος, στον Κομμουνισμό δε βλέπει ίχνος ορθολογισμού; Ίχνος της αρχαίας ή της μαρξικής διαλεκτικής;
6. Ο νέο-φιλελευθερισμός (λέξη βρισιά στα νεοελληνικά) είναι μία υπερβολή του οικονομικού φιλελευθερισμού – και, σαν κάθε υπερβολή, λανθασμένος. Οι αγορές δεν αυτό-ρυθμίζονται. Αντίθετα, ο κλασικός οικονομικός φιλελευθερισμός εμπεριέχει μέριμνα για τον άνθρωπο.
Ο Κεϊνσιανισμός, οικονομική εφαρμογή του κλασικού φιλελευθερισμού του 20ου αιώνα, χρειάστηκε 2 παγκόσμιους πολέμους, ένα ενδιάμεσο, παγκόσμιο κραχ και επιπλέον άλλους πολέμους, τοπικούς ή πιο εκτεταμένους για να φτιάξει το New Deal του. Η ανθρώπινη ζωή αξίζει στον φιλελευθερισμό, σανα αναλώσιμο ή ακόμα και καθόλου, όταν είναι η πιο εύκολη παράπλευρη απώλεια, προκειμένου να επιτευχθεί η εξάπλωση της "ιδεολογίας του τέλους της Ιστορίας". Η ιερή ανθρώπινη ζωή είναι το πιο φτηνό υλικό για τον φιλελευθερισμό (και η εξαθλίωση της το αποτέλεσμα ενός κοινωνικού δαρβινισμού που κρύβεται πίσω από τον "φιλελευθερισμό")
7. Τα πολιτικά και οικονομικά συστήματα ξεκινάνε ως θεωρίες αλλά αποδείχνονται στην πράξη. Μόνον η εφαρμογή τους τα κρίνει. Η άποψη: «ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός» είναι υπέροχη σαν ιδανικό, αλλά μένει να περιγραφεί ακριβώς ο «άλλος κόσμος», να εφαρμοστεί με δημοκρατικές διαδικασίες και να κριθεί. Όπως και στην επιστήμη, το πείραμα επιβεβαιώνει την θεωρία. Μη συγκρίνετε το υπαρκτό με το ανύπαρκτο.
Συλλήβδην, δηλώνει πως η κοιωνία της ισότητας, η κοινωνία των εργαζομένων, η κοινωνία των ανθρώπων, υπήρξε και απέτυχε. Η αλήθεια είναι όμως ότι αυτό που απέτυχε είναι ο ολοκληρωτισμός και η γραφειοκρατία. Όπως απέτυχε και η κοινωνία των πολιτών. Σήμερα ζούμε την κοινωνία των πολιτών, όπως την θέλει (και τους θέλει και τους διαμορφώνει) ο φιλελευθερισμός και η μετεξέλιξη του, ο νεοφιλελευθερισμός.
Υπάρχουν και νωπές οι μνήμες του στασιμοπληθωρισμού ως μέτρο για την επιβίωση του φιλελεύθερου κεϊνσιανού μοντέλου.
Τέλος δε μπορεί να συγκριθεί η βαρβαρότητα που γέννησε ο φιλελευθερισμός (υπαρκτή) με την αγγελική κοινωνία που ευαγγελίζεται ο φιλελεύθερος κηρυκας (ανύπαρκτη)
8. Επιμένω στις δημοκρατικές διαδικασίες γιατί, ενώ οι ιδεολογίες και οι ουτοπίες είναι ωραίες στα βιβλία, η επιβολή τους με την βία μετέβαλε τα οράματα σε εφιάλτες. Οι ιδεολογίες (και οι θρησκείες) έχουν φονεύσει περισσότερους ανθρώπους από όλους τους κατακτητές, τυράννους, Αττίλες και Ταμερλάνους.
Ενώ ο φιλελευθερισμός εγγυάται τις δημοκρατικές διαδικασίες (όταν αυτές εξυπηρετούν τον ισχυρό). Επίσης οι ιδεολογίες επιβάλλονται με τη βία (ενώ ο φιλελευθερισμός ούτε φόνευσε ιθαγενείς της Αμερικής, ούτε ιθαγενείς της Αφρικής, ούτε ήταν ποτέ δουλοκτητικός, ούτε ποτέ υποδούλωσε λαούς ολόκληρους για να κινούν την ατμομηχανή του, δηλαδή την οικονομία των ελεύθερων (διάβαζε των ισχυρών).
Και επιπλέον οι Αττίλες και οι Ταμερλάνοι ήταν εκφραστές του ιμπεριαλιστικού μοντέλου της εποχής τους. Του ίδιου μοντέλου που τηρουμένων των αναλογιών, υπόσχεται και ο φιλελευθερισμός για τους ανθρώπους σήμερα.
9. Ο κόσμος δεν προχωράει με την βία αλλά με την εξέλιξη. Η μεταρρύθμιση αποδείχθηκε πάντα πιο αποτελεσματική και μόνιμη από την επανάσταση.
Ακριβώς όπως στην Αγγλία του Ερρικου του 8ου και τη Γερμανία του Λούθηρου, όταν οι φεουδάρχες αποφάσισαν να ασπαστούν τον προτεσταντισμό για να οικειοποιηθούν τις ιδιοκτησίες του Βατικανού. Αναίμακτες μεταρρυθμίσεις που οδήγησαν σε καλύτερο κόσμο. Όπως στην Αγγλία της Ελισάβετ και των πειρατών της που σεβάστηκαν την ανθρώπινη ζωή όπου τη συναντούσαν στις κατακτήσεις τους. Σε αντίθεση με τους Ισπανούς που ήταν οι μόνοι βάβαροι γιατί δεν προέρχονταν από φιλελεύθερη κούνια.
Και για να δούμε και τα δικά μας. Είναι κρίμα που ο Κολοκοτρώνης δε διάλεξε το δρόμο των μεταρρυθμιστών Μαυροκορδάτου, Κωλέτη και λοιπών εκ Φαναρίου. Το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο με μία ειρηνική μεταρρύθμιση, με λιγότερους νεκρούς και με την παραγωγική δύναμη της χώρας ενταγμένη στο φιλελεύθερο άρμα που ξεκινούσε την πτήση του, πάνω από την Ευρώπη του 19ου αιώνα.
Τα θεμέλια του σημερινού κόσμου, σίγουρα μπήκαν αναίμακτα...
Τι αντίφαση είναι αυτή; Σε μόλις δύο φράσεις μέσα θεωρεί ότι ο κόσμος δεν προχωράει με τη βία αλλά με τη μεταρρύθμιση γιατί δίνει πιο "μόνιμα" αποτελέσματα, ενώ ο σημερινός κόσμος δεν είναι τίποτα άλλο από το παιδί της μεγαλύτερης σε έκταση και ένταση βίας που ξέσπασε ποτέ.
10. Ο Φιλελευθερισμός ΔΕΝ ταυτίζεται με τον Καπιταλισμό (Κίνα) και ουδέποτε εφαρμόστηκε στην Ελλάδα.
Μα φυσικά δεν ταυτίζεται. Απλά το ένα μόνο του δεν αντέχει και χρειάζεται και το άλλο για να ζήσει. Αν η καρδιά είναι ο φιλελευθερισμός, ο εγκέφαλος είναι ο καπιταλισμός. Το τέρας που έχει φέρει τον πλανήτη στα όρια της οικονομικής, οικολογικής, πολιτικής καταστροφής έχει και τα δύο αυτά ζωτικά όργανα σε αγαστή συνεργασία.
Κόβοντας το ένα, υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να δούμε επιτέλους το τέρας να πεθαίνει.
Στην Ελλάδα, ούτε ο φιλελευθερισμός ούτε ο καπιταλισμός ποτε εφαρμόστηκαν, παρά μόνο ζούσαμε και ζούμε την καυτή τους ανάσα όσο διατηρύνται ζωντανοί στις άλλες, τις λεγόμενες "ανεπτυγμένες", χώρες.
Η Ελλάδα ήταν και είναι και φοβάμαι πως προτίθενται να τη διατηρήσουν έτσι, προτεκτοράτο, χωρίς βούληση για το πολιτικό της σύστημα και χωρίς άκρα για να αντιδράσει αφού ελιναι παραλυμένα από τον διαρκώς καλλιεργούμενο φόβο. Ο φόβος άλλωστε "φυλάει τα έρμα¨.
Στη σύγχρονη ιστορία η Ελλάδα ήταν ένα οικόσιτο ζώο που οι καπιταλιστικές και φιλελεύθερες χώρες, του πετούσαν ένα κόκκαλο για να στέκεται πάντα στην εξώπορτα τους, ποτέ μέσα στο σπίτι, φοβίζοντας το πάντα για τους κινδύνους που το παραμονεύουν αν τυχόν και αποφασίσει να φύγει μακριά τους.
Επίσης, στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ "Αστική Τάξη" με τηνέννοια της τάξης που αποτελεί, τη βάση για την εγκαθίδρυση και την ανάπτυξη του φιλελευθερισμού. Μόνο αφεντικά, η πλουτοκρατία από τη μια και από την άλλη, μία λούμπεν τάξη που υπηρετούσε και υπηρετεί τα αφεντικά (εκεί ανήκουν δυστυχώς και πολλοί πολιτικοί του σήμερα).
Υπήρξε κάποτε και ένα τμήμα, που έφερε επαξίως το χαρακτηρισμό "λαός" που ενώ αποτελούσε το υγιές τμήμα της ελληνικής κοινωνίας, ξεριζώθηκε και εξαφανίστηκε σταδιακά και με ποικιλία μεθόδων από την πλουτοκρατία και τους λούμπεν υποτακτικούς της.
Είναι καιρός όμως αυτό να αλλάξει και αυτό ποτέ δε θα γίνει υπερασπιζόμενοι το ψέμα ή τη μισή αλήθεια. ¨Οτι δεν έκαναν οι "μεταρρυθμίσεις" θα το κάνουν οι μεταλλάξεις που προκαλεί η δυστυχία που επιβάλουν οι σύγχρονοι κρατούντες της τύχης ολόκληρων λαών στον πλανήτη.
Είναι αλήθεια. Ζούμε επαναστατικές περιόδους και τα περιθώρια ανοχής έχουν εξαντληθεί προ πολλού για να συζητάμε και πάλι περί ... των ωφελειών του φιλελευθερισμού.