Δανείζομαι τον εύστοχο τίτλο από το σχετικό σημείωμα του Νίκου Σαραντάκου για το κλείσιμο της στήλης του Ιού στην Ελευθεροτυπία. Τα τελευταία χρόνια όλοι είμαστε μάρτυρες της ποιοτικής καθίζησης του Τύπου και ειδικότερα εκείνον τον Τύπο που φιλοξενεί ανεξάρτητες φωνές και εκφράσεις διερευνητικής δημοσιογραφίας και κριτικής ανάλυσης. Αυτή η περικοπή των προοδευτικών πενών δεν είναι βέβαια τυχαία και δεν βρίσκεται κατ’ ανάγκη σε αντιστοιχία με την επίκληση των οικονομικών ελλειμμάτων. Υπάρχουν τουλάχιστον δύο είδη κρίσης στα ΜΜΕ, η οικονομική κρίση και η ιδεολογική κρίση, που ενώ πολλές φορές συμπλέκονται μαζί εν τούτοις η πολιτική ανέχεια καθοδηγεί το κλείσιμο ανεξάρτητων φωνών με το πρόσχημα της οικονομικής στενότητας.Το πιο πρόσφατο και το πιο ηχηρό δείγμα είναι η κατάργηση της στήλης του Ιού από τη διεύθυνση της Ελευθεροτυπίας με συνέπεια να διαλυθεί η επιτυχημένη ομάδα των Δ. Ψαρρά, Αγ. Ψαρρά, Δ. Τρίμη και Τ. Κωστόπουλο, οι οποίοι συνεχίζουν στην εφημερίδα ως "απλοί" συντάκτες. Δυστυχώς, είκοσι χρόνια ανεξάρτητης πορείας από εξαρτήσεις και παρεμβάσεις σφραγίζονται με το πρόσχημα της εργασιακής και της οικονομικής αναδιοργάνωσης ενός ιστορικού συγκροτήματος, που συνέβαλε καίρια στη διαμόρφωση και στην ανάδειξη της μεταπολιτευτικής δημοσιογραφίας κάτω από την ρήση του Ελβετού φιλλέληνα, εκδότη των Ελληνικών Χρονικών, Ιωάννη Ιάκωβου Μάγερ, που κοσμεί την αίθουσα διαλέξεων της ΕΣΗΕΑ: η δημοσίευσις είναι η ψυχή της δικαιοσύνης.
Γράφτηκαν και ακούστηκαν πολλά για τις σκοπιμότητες πίσω από τη διάλυση του Ιού αλλά δεν θα αναπαράγουμε τίποτα πέρα από τον πικρό αποχαιρετισμό της ομάδας:
ΙΟΣ (1990-2010)
Τελικά ο «Ιός» δεν έκλεισε τα είκοσι ένα του χρόνια. Η στήλη που ξεκίνησε ως τετρασέλιδο ένθετο στην «Κ.Ε.», τον Μάιο του 1990, έφτασε στο τέλος της.
Επί δύο δεκαετίες ως συντάκτες του «Ιού» εργαστήκαμε στο καθημερινό και στο κυριακάτικο φύλλο κάτω από συνθήκες πρωτόγνωρες στον ελληνικό Τύπο. Συναντήσαμε απόλυτη ελευθερία στην επιλογή των θεμάτων και τη διεξαγωγή των ερευνών μας, ενώ δεν μας έλειψε ποτέ η στήριξη της εφημερίδας ακόμα και στα πιο δύσκολα θέματα. Τα κείμενα, η σελιδοποίηση, η επιλογή των τίτλων και των φωτογραφιών υπήρξαν πάντοτε αποκλειστικά δική μας αρμοδιότητα. Εγινε σεβαστή και η ιδιότυπη λειτουργία μας ως ενιαίας και αυτόνομης ερευνητικής ομάδας χωρίς εσωτερική ιεραρχία, κάτι που δεν έχει επίσης προηγούμενο σε ελληνικό μέσο ενημέρωσης.
Ο νέος σχεδιασμός της εφημερίδας δυστυχώς δεν χωράει τον «Ιό». Γνωρίζουμε ότι θα χαρούν οι άσπονδοι φίλοι μας και θα λυπηθούν οι πολλοί σταθεροί μας αναγνώστες. Το μόνο που μπορούμε να τους πούμε είναι ότι οι εκατοντάδες έρευνες του «Ιού» βρίσκονται ήδη αναρτημένες στον ιστότοπό μας, έτσι ώστε να μπορεί καθένας να κρίνει αν άξιζε ή όχι να συνεχιστεί αυτή η προσπάθεια.
Οι μέχρι χτες «φορείς του Ιού» και από σήμερα απλώς συντάκτες της «Ε»
Τάσος Κωστόπουλος
Δημήτρης Τρίμης
Αντα Ψαρρά
Δημήτρης Ψαρράς
Η μόνη παρατήρηση που θα κάνουμε εδώ είναι ο συσχετισμός των εκκαθαρίσεων από τις “ενοχλητικές” δημοσιογραφικές φωνές με την άνοδο του νεοφασισμού, που αυτός νομιμοποιήθηκε εκλογικά για δεύτερη φορά στην εκλογή του αρχηγού της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας. Η πρώτη φορά ήταν η είσοδος του ΛάΟΣ στην Ευρωπαϊκή και στην Ελληνική Βουλή, γεγονός που δεν άφησε φυσικά αδιάφορη την ομάδα του Ιού· με τις εξαίρετες αποκαλύψεις για το σκοτεινό παρελθόν της όψιμης βουλευτικής ακροδεξιάς να επηρεάζουν πολλές φορές την πολιτική ατζέντα. Το αρχείο της ιστοσελίδας iospress.gr αποδεικνύει το εύρος της θεματολογίας του Ιού που αναθεώρησε την οπτική της επιθετικής δημοσιογραφίας και μας παραδίδει ένα απόλυτο δίδαγμα. Γράφω σημαίνει τεκμηριώνω.
Εξάλλου, ο χαρακτηρισμός “εγγόνια του Ιού” που πρόσαψε πρόσφατα ο Άδωνης Γεωργιάδης στο Jungle Report είναι για εμάς τίτλος τιμής πράγμα που φανερώνει πως ο Ιός δημιούργησε μια ολόκληρη σχολή που βασίζεται στο ερευνητικό και στο κριτικό μοντέλο γραφής, τα βασικά προαπαιτούμενα χαρακτηριστικά για τον φιλέρευνο αναγνώστη και δημοσιογράφο κι όχι στο “ενημερωτικό” και στο “καταγγελτικό” τόνο, που όπως έρχεται ορμητικό σβήνει αμέσως μετά σαν πυροτέχνημα. Οι έρευνες του Ιού έχουν ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό: επί είκοσι χρόνια παραμένουν ζωντανές και επίκαιρες, μια πολύτιμη αρχειοθήκη για τον αναγνώστη, τον δημοσιογράφο και τον ιστορικό του μέλλοντος. Σαφώς υπήρξαν και κάποιες άτυχες στιγμές, οι υπερβολές και οι ανακρίβειες, αλλά αυτές δεν μειώνουν την αξία της υπερπολύτιμης εργασίας τους.
Από αυτή τη θέση εδώ που γράφουμε, η ομάδα του Jungle Report ευχαριστεί δημόσια τον Ιό που αποτέλεσε βασική πηγή έμπνευσης και αρθρογραφίας για να εξελιχθεί το ιστολόγιο μας στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα. Τους ευχαριστούμε θερμά για τη βοήθεια που μας παρείχαν σε κρίσιμες έρευνές μας, πχ χάρη στον Τάσο Κωστόπουλο εξασφαλίσαμε την ιστορική πλέον φωτογραφία που την τράβηξε ένα βράδυ του 1985 στο κέντρο της Αθήνας, τότε που ο Μάκης Βορίδης ανέπτυσσε τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες και φιλοτεχνούσε με ταπεινά υλικά τις πολιτικές απόψεις του στο μεταμοντέρνο γλυπτό “Εγώ και το Τσεκούρι μου”.
Και τέλος, ευχόμαστε και απαιτούμε με όλη την καρδιά μας, εμείς και οι αναγνώστες του Jungle Report, να βρεθεί μια διέξοδος που να επιτρέπει την ομάδα του Ιού να συνεχίσει την ύπαρξή του με άλλους τρόπους και σε άλλα μέσα. Είναι αμαρτία απέναντι στην ιστορία να κλείσει μια μοναδική στήλη χάρη στα ύποπτα καπρίτσια διευθυντικών κινήσεων, που ελάχιστη σχέση έχουν με την οικονομική εξυγίανση και περισσότερη σχέση έχουν με τις κρυφές και ανομολόγητες επιχειρηματικές αναδιατάξεις πολιτικών επιρροών και συμμαχιών.
Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι ο σκοπός μας να υπερτονίσουμε το ρόλο του Ιού σε βάρος των υπολοίπων δημοσιογράφων που ένιωσαν κι αυτοί την απηνή ρομφαία των επιχειρηματικών εκκαθαρίσεων. Αλλά η συγκεκριμένη περίπτωση είναι τόσο κραυγαλέα, που τώρα πια όλο το σύνολο των εργαζομένων του Τύπου θα πρέπει να ανησυχεί ακόμα πιο σοβαρά για τις προθέσεις επιχειρηματιών που ελάχιστη σχέση έχουν με τη ρήση του Ιάκωβου Μάγερ.
Ίσως το Διαδίκτυο μένει η μόνη ελεύθερη διέξοδος και στοίχημα ταυτόχρονα.